جوان آنلاین: جذب سرمایه‌گذاران خارجی در بخش صنعت، مسکن و حتی خدمات در همه کشور‌ها امری عادی است. در برخی کشور‌ها برای مهاجران قانونی در حاشیه شهر‌ها مکانی در نظر گرفته شده است، مانند یک شهرک که مهاجران می‌توانند در این مناطق سرمایه‌گذاری و ملک و زمینی خریداری کنند. دولت به ویژه سازمان امور مالیاتی نیز به این شهرک‌ها و حواشی نظارت دقیق دارند، اما در ایران قانون مشخصی برای خرید ملک و زمین از سوی اتباع خارجی وجود ندارد. در سال‌های اخیر که تعداد مهاجران افغانستانی به کشور به شدت بالا رفته است، برخی مهاجران برای خرید ملک و آپارتمان از ترفند‌هایی استفاده می‌کنند که به باور کنشگران باید سریعاً متوقف شود. بعد از ماجرای خرید ملک به صورت قولنامه‌ای، اخیراً برخی از اتباع غیرقانونی با ازدواج با خانم‌های ایرانی به راحتی می‌توانند ملک را به نام همسرشان ثبت کنند. صاحبنظران معتقدند دولت باید با ساماندهی این مهاجران و فراهم‌کردن زیرساخت‌های قانونی مانند سرمایه‌گذاری‌های مشترک با ایرانیان در بخش‌های مختلف حضور افغانستانی‌ها را به فرصت تبدیل کند.
اینکه با حضور اتباع غیرقانونی در سال‌های اخیر برخی بازار‌ها مانند ساختمان و مسکن تحت تأثیر قرار گرفته و به افزایش قیمت ملک و اجاره‌ها منجر شده موضوعی غیرقابل انکار است که نیازمند ساماندهی و ورود نهاد‌های ذی‌ربط به ماجراست. برکسی پوشیده نیست که برخی صاحبخانه‌ها به طمع پول بیشتر ترجیح می‌دهند آپارتمان‌شان را به اتباع اجاره دهند، زیرا این مهاجران به دلایل مختلف قدرت چانه‌زنی کمتری دارند. این روال در بخش فروش ملک و آپارتمان نیز وجود دارد. صاحب ملک به دلیل طمع بیشتر ملکش را بعضاً به دو برابر قیمت به اتباع می‌فروشد و همین امر موجب شده است در سال‌های اخیر بازار خرید و فروش و رهن و اجاره دچار افزایش قیمت شود. برخی روستاییان نیز با تخلفی بزرگ‌تر زمین قولنامه‌ای شان را به اتباع می‌فروشند و مرتکب جرم می‌شوند، اما از آنجا که این معاملات در سامانه ثبت نمی‌شود، هیچ نهاد ناظری مطلع نمی‌شود و نمی‌تواند ورود کند، به همین دلیل از ابتدای دولت سیزدهم وزارت جهاد کشاورزی سنددارکردن زمین‌های کشاورزی را با جدیت دنبال کرد.
ترفند اتباع برای خرید ملک
اتباع خارجی که تابعیت ایران را ندارند، به هر دلیلی نیازمند داشتن ملکی در ایران می‌شوند، اما به موجب قوانین و مقررات، اتباع جز در موارد استثنایی از خرید ملک در ایران ممنوع هستند، بنابراین این افراد امکان تنظیم سند رسمی انتقال به نام خود را ندارند، به همین جهت بعضی از اتباع خارجی اقدام به خرید ملک به صورت قولنامه‌ای می‌کنند یا با پرداخت مبلغ آن ملک را به نام افراد مورد اعتماد خود می‌کنند.
با توجه به تنوع املاک از حیث کاربری از جمله مسکونی، زراعی و صنعتی، اتباع خارجی طبق قانون راجع به تملک اموال غیرمنقول مصوب ١۶/٣/١٣١٠ از تملک زمین‌های زراعی به نحو مطلق ممنوع هستند، مگر در یک مورد خاص. مطابق تبصره یک ماده٢۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی جمهوری اسلامی ایران، اجاره زمین به اتباع خارجی مجاز و فروش آن مطلقاً ممنوع است. در خصوص اتباع خارجی که در ایران ساکن و دارای اقامت دائم نیز هستند و می‌خواهند ملکی را برای سکونت یا صنعت یا کسب‌وکار خود تملک کنند، باید اظهارنامه‌ای شامل اطلاعات و مشخصات تنظیم و به اداره ثبت محل وقوع ملک مورد نظر تقدیم کنند.
به رغم همه محدودیت‌ها، برخی از اتباع غیرقانونی برای تملک ملک یا آپارتمان با یک خانم ایرانی ازدواج می‌کنند و با رسمی‌کردن ازدواج‌شان به راحتی ملک مورد نظرشان را به نام همسر یا خودشان ثبت می‌کنند. این اقدام غیرقانونی ماه‌هاست در شهر‌های حاشیه تهران رواج یافته و هیچ نهاد و مرجع قانونی به آن ورود نکرده است. با توجه به اینکه این اقدامات نوعی قانون‌شکنی است و ممکن است در درازمدت تبعات اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد، از این رو ضروری است با این دست موارد مقابله شود و متخلفان مجازات شوند.
ایلاتی: سرمایه‌گذاری افغانستانی‌ها باید سامان یابد
با توجه به تخلفاتی که به آن اشاره شد، آیا می‌شود حضور اتباع را نوعی سرمایه‌گذاری خارجی بدانیم و از آن به نفع اقتصاد کشور بهره ببریم؟ در این خصوص فرشید ایلاتی، کارشناس حوزه مسکن در گفتگو با «جوان» می‌گوید: ما در بحث سرمایه‌گذاری خارجی قوانین کامل و منطقی نداریم. طبیعی است برخی اتباع غیرقانونی از خلأ موجود در قانون بهره‌برداری کنند. در همه جای دنیا برای اتباع خارجی در حاشیه شهر‌ها مناطقی در نظر گرفته شده است که اتباع می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند. دولت و به ویژه سازمان امور مالیاتی نظارت دقیقی به این مناطق دارند و مالکان و حتی ساکنان آن به شدت رصد می‌شوند.
وی می‌افزاید: در ایران نیز می‌توانیم با بسترسازی قانونی، چنین مناطقی را در حاشیه شهر‌ها در نظر بگیریم، البته باید توجه داشته باشیم که اتباع اجازه خرید باغ یا زمین کشاورزی را ندارند، بنابراین تخلفاتی که اکنون در روستا‌ها اتفاق می‌افتد و روستاییان به طمع پول بیشتر زمین کشاورزی را چندبرابر قیمت به اتباع افغان می‌فروشند، باید شناسایی و جریمه شوند.
ایلاتی تأکید می‌کند: خارج از سوگیری‌های منفی که علیه اتباع خارجی در ایران، اخیراً با تحریک ضدانقلاب به راه افتاده است، باید دولت جمعیت اتباع را سروسامان دهد و حضور آن‌ها را به فرصت تبدیل کند. به عنوان مثال می‌توان با سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه‌های مختلف مانند صنعت، معدن و ساختمان از سرمایه‌های افغان‌ها بهره‌مند شویم.
وی می‌گوید: بعد از عراق، بیشترین صادرات غیرنفتی به کشور افغانستان است و ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری‌های دوطرفه بهره اقتصادی داشته باشد، البته به شرطی که قوانین متقن و درستی در این حوزه به تصویب مجلس برسد و اتباع غیرقانونی کاملاً سروسامان یابند.
